INNE FORMY OCHRONY

1. Obiekty archeologiczne i cmentarze

Na gruntach administrowanych przez Nadleśnictwo Łupawa znajduje się 74 obiekty archeologiczne objęte ochroną i nadzorem konserwatorskim we wszystkich trzech kategoriach ochrony archeologicznej tj. Strefa I – pełnej ochrony archeologiczno konserwatorskiej, Strefa II – częściowej ochrony archeologiczno konserwatorskiej i pozostałe Strefa III. 10 obiektów zostało wpisanych do rejestru zabytków. Łączna powierzchnia stanowisk archeologicznych wynosi 253,27 ha

Część stanowisk pochodzi z 5000 r. p.n.e. , kiedy to ludność należąca do kultury pucharów lejkowatych zaczęła budować cmentarzysko grobów megalitycznych. Na tych samych terenach powstały groby ludności kultury łużyckiej, ceramiki sznurowej i cmentarzyska kurhanowe datowane na lata 1700–1600 p.n.e. Wraz ze znaleziskami z wczesnej epoki brązu tworzą obecnie największy zachowany w Polsce kompleks cmentarzysk megalitycznych.

Charakterystyczną cechą łupawskiego skupiska grobowców jest kształt tych obiektów, przypominający silnie wydłużony trapez. Megality łupawskie osiągają rozmiary od 9 m do 56 m. długości. Z największych głazów, o wysokości dochodzącej do 1,8 m, budowano podstawy megalitów. Wszystkie obiekty były pierwotnie przykryte także nasypem ziemnym, który zazwyczaj jest słabo widoczny.

Ponadto w ewidencji Nadleśnictwa zlokalizowanych jest 17 obiektów - pozostałości cmentarzy ewangelickich z XIX wieku, które zajmują 5,47 ha oraz miejsca pamięci po katastrofach samolotów wojskowych MiG - 23 MF i Lim-6.

2. Parki

W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Łupawa zlokalizowanych jest 17 parków objętych ochroną konserwatorską. W stanie posiadania Nadleśnictwa znajdują się tylko dwa parki wpisane do rejestru zabytków, w miejscowościach: Podole Małe i Malczkowo.

• Park w Podolu Małym - Decyzją z dnia 6.05.1997 r. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków uznany za zabytek prawem chroniony – nr pozycji w rejestrze zabytków 1630 . Park położony jest w leśnictwie Podole Małe i ma pow. 16,23 ha. Powstał w II połowie XIX w., w stylu krajobrazowym. Park zachowany jest w dobrym stanie z widocznym układem ciągów spacerowych. W części wschodniej, w pobliżu ruin pałacu zniszczonego w latach 60-tych XX w. zachowała się czytelna polana parkowa. W północno-zachodniej części zlokalizowany jest staw o pow. 2,69 ha.

• Park w Malczkowie - Wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 11.12.1996 r., pod numerem 1612. Park usytuowany jest w leśnictwie Łupawa i ma powierzchnię 8,97 ha. Jest to park przypałacowy z II połowy XIX w., w stylu krajobrazowym, o czytelnym założeniu. Na całym obszarze parku można jeszcze odnaleźć ślady ciągów spacerowych. Pałac znajduje się poza granicami parku.